Çocuklara Okuma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?

İstanbul, 28.09.2023 - Kitaplar, insanlığın en eski ve en güçlü bilgi kaynaklarından biri olarak varlığını sürdürmektedir. Bugün, teknolojinin hızlı ilerlemesi ve dijital medyanın yükselişiyle birlikte birçok insanın kitap okuma alışkanlıkları değişmiş olsa da, hangi formatta olursa olsun okumak kazanılması gereken bir alışkanlık olmaya devam ediyor. 

TÜİK verilerine göre 2022 yılında 15 yaş üzeri fertlerin %31’inin son 12 ayda en az 1 kitap okuduğu kaydedildi. Yaş gruplarına göre kitap okuma oranlarına bakıldığında son 12 ay içerisinde okul kitapları dışında en çok kitap okuyan yaş grubu % 50,9 ile 15-24 yaş aralığı oldu. Bu oranı %34,5 ile 24-44 yaş aralığı takip ediyor. 

Mayıs 2022’de Novakid tarafından yapılan bir anket ise ebeveynlerin %42’sinin boş zamanlarında çocukları ile yapacakları aktivite seçiminde birlikte kitap okumayı tercih ettiğini gösterdi. Ulusal verilere göre her ne kadar Türkiye’deki kitap okuma oranı düşük olsa da ebeveynlerin yeni nesile kitap okuma alışkanlığı kazandırmaya önem verdiği görülüyor. Yaş küçüldükçe okuma oranında bir artış gözlemleniyor.

Çocuklara yönelik eğitici oyunlar geliştiren ve birebir online İngilizce dersler sunan lider eğitim platformu ile tanınan Novakid, çocukların okuma alışkanlıklarını incelediği bir anket gerçekleştirdi ve ebeveynlere çocukları teşvik etmelerine yardımcı olacak öneriler sundu.

Çocukların %87,3’ü haftada en az birkaç gün kitap okuyor, %77,7’si ise okuma için e-kitap formatını tercih ediyor.

Katılımcıların %77,7'si, çocuklarının e-kitap formatında kitap okuduğunu belirtti, bu da dijital okuma alışkanlığının yaygın olduğunu gösteriyor. %14,3'lük bir kesim, çocuklarının akıllı telefon, tablet veya laptop gibi elektronik cihazlardan kitap okuduğunu söylüyor. %7,7'si ise geleneksel basılı kitapları tercih ediyor, bu da fiziksel kitapların kullanımının oldukça azaldığını gösteriyor. Bu sonuçlar, teknolojinin kitap okuma alışkanlıklarını etkilediğini ve farklı formatlardaki kitapların çocuklar için erişilebilir olduğunu göstermektedir.

Eğitim Teknolojileri Uzmanı ve Dil Eğitimcisi Zeynep Jaggi geçtiğimiz aylarda verdiği bir röportajda eğitimdeki teknolojik gelişmelere ve dijital okur-yazarlığa değinirken okumanın ve muhakeme yeteneğinin önemini şöyle vurgulamıştı: 

“Yeni çağın en önemli yetkinliği bilgiyi doğru şekilde filtreleyebilmek ve doğru bilgiyi doğru yerde kullanabilmektir.”

Artık sadece okumanın yetmediği bir çağda hem zaruri olan bu alışkanlığı çocuklara kazandırmak hem de okuduğumuzu anlamak ve doğru bilgiyi doğru yerde kullanabilme becerimizi geliştirmek için aşağıdaki yöntemleri uygulayabiliriz:

1) Örnek Olun

Çocuklar ebeveynlerinden gördükleri davranışları taklit ederler. Kendiniz düzenli olarak kitap okursanız, çocuklarınızın da bu alışkanlığı edinmeleri daha olasıdır. Bu nedenle, kitap okuma alışkanlığınızı göstererek ve paylaşarak başlayabilirsiniz.

2) Çeşitli Kitaplar Sunun

Farklı türlerde kitapları çocuklarınıza tanıtarak ilgi alanlarını keşfetmelerine yardımcı olun. Kurgusal kitaplar, bilim kurgu, macera, tarih, eğitici kitaplar gibi farklı türlerde kitaplar sunarak okumayı sevecekleri eğlenecekleri bir alan bulmalarını sağlayın.

3) Okuma Saatleri Oluşturun

Her gün belirli bir süreyi kitap okumaya ayırmak alışkanlık haline gelmesine yardımcı olabilir. Aile olarak birlikte okuma saatleri oluşturarak kitap okuma alışkanlığını güçlendirebilirsiniz.

4) Kitapları Tartışın

Okudukları kitaplar hakkında çocuklarınıza sorular sorarak ve kitapları tartışarak anlama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olun. Karakterlerin duygusal durumları, hikayenin ana fikri ve olayların neden-sonuç ilişkileri gibi konuları konuşarak derinlemesine anlamalarını teşvik edin.

5) Kitap Seçimine Katılımı Teşvik Edin

Çocuklarınıza kendi kitaplarını seçme özgürlüğü verin. Kendi ilgi alanlarına uygun kitapları seçme hakları olduğunu bilmeleri, okuma tutkularını artırabilir.

6) Kütüphane ve Kitap Mağazalarını Ziyaret Edin

Kütüphaneleri ve kitap mağazalarını ziyaret ederek, kitapların keyifli ve keşif dolu bir dünya olduğunu gösterin. 

7) Eleştirel Düşünmeyi Teşvik Edin

Okunan metinleri eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmeyi öğretin. Kitapların yazarlarının niyetini, kitabın mesajını ve doğruluğunu sorgulama alışkanlığı kazandırarak doğru bilgiye ulaşma yeteneklerini geliştirin.

8) Dijital Kaynakları Dengeleyin

Dijital medya da önemlidir, ancak kitap okuma alışkanlığını dijital kaynaklarla dengede tutmaya çalışın. E-kitaplar ve dijital okuma platformları da tanıtılmalı ve dijitalin doğru kullanımı teşvik edilmeli, ancak geleneksel kitapların da yeri ayrıdır. Her iki tarafı da yönetmeyi öğretin.

9) Soru Sormayı Teşvik Edin

Çocuklara, okudukları metinlerle ilgili sorular sormayı ve cevap aramayı öğretin. Araştırma ve bilgi toplama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olun.

Kitap okuma ve okuduğunu anlama becerisi, yaşam boyu süren bir öğrenme sürecidir. Bu becerileri çocuklara ve kendinize kazandırarak bilgiye daha iyi erişebilir, düşünsel kapasitenizi geliştirebilir ve çocuklarınızın geleceğine yatırım yapabilirsiniz. Ayrıca Novakid'e kaydolarak ücretsiz bir deneme dersi yapabilir ve çocukları dijital ortamda kaliteli zaman geçirmeye, öğrenmeye, öğrendiklerini uygulamaya teşvik eden eğitici oyun ve materyalleri inceleyebilirsiniz.