ARJANTİN İLE DEVELİ ARASINDAKİ GÖNÜL KÖPRÜSÜ-2

ARJANTİN İLE DEVELİ ARASINDAKİ GÖNÜL KÖPRÜSÜ-2 15 Ocak 2021 Metropol Haber köşe yazısı KURTULUŞ MÜCADELESİNDE ARJANTİNDEN UZANAN YARDIM ELİ Türkiye’nin kurtuluşu için verilen Millî Mücadele sırasında, dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan Müslümanlar tarafından bu mücadeleye destek olmak amacıyla gerek Hilâl-i Ahmer (Kızılay) teşkilâtı vasıtasıyla gerekse direkt Ankara hükûmetine ulaştırılmak suretiyle aynî ve nakdî pek çok yardımlar yapılmıştır. Bu yardımlardan cüzî olmakla beraber manevî değeri büyük olanlardan birisi ise dünyanın öbür ucundan, Arjantin’den, burada yaşayan Osmanlı vatandaşı Müslümanlar tarafından gönderilmiştir. (Arjantin’deki Osmanlılar ve Millî Mücadeleye Yardımları konusu ile ilgili araştırmaları ile tanınan İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof.Dr. Ali Şükrü Çoruk) ARJANTİN’DEKİ DEVELİLİLERDEN YARDIM ELİ Amerika’da Arjantin hükûmeti merkezi olan Buenos Aires’teki dindaş ve vatandaşlarımız Anadolu cihadında fedâ-yı nefs eden gazi ve mecruhlarımıza yardım etmek üzere aralarında iane cem etmişlerdir. Mezkûr şehirdeki Hilâl-i Ahmer Anadolu Cemiyeti tarafından toplanan mebaliğ 398 İngiliz lirasıdır. Bu hamiyetli Müslümanları takdir ve kendilerinin isimlerini ber-vech-i zir neşreyliyoruz. 16 Ağustos 1921 tarihinde Buenos Aires Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Ankara Hilâl-i Ahmer Cemiyeti namına birinci defa olarak Bank Boston’dan kat ettirdiği 13532 numaralı çek muhteviyatı olan 398,15 İngiliz lirası ve küsurunun bedel-i aslîsi olan 5022,50 Peso ve küsuru Arjantin akçesini ita eden ahâli-i muhteremenin esamisini mübeyyin cetveldir: (İsimlerin başındaki rakam verilen miktardır. Para birimi, Arjintin parası olan Pesa’dur) 200 Kayseri Sancağı’nın Develi Kazası’nın Everek-Fense Mahallesi’nden Karadul hafidi Mustafa Efendi, 50 Kayseri Sancağı’nın Develi Everek-Fense Mahallesi’nden Koca Osman oğlu Ahmet Çavuş, 50 Kayseri Sancağı’nın Everek-Fenese Mahallesi’nden Karadul oğlu Mehmed Ağa, 25 Kayseri Sancağı’nın Develi-Everek Gömedi Karyesi’nden Hasan Hüseyin mahdumu Ali Rıza Ağa, 50 Kayseri Sancağı’nın Develi-Everek Fense Mahallesi’nden Müsellim oğlu Ali Mehmet Ağa, 100 Kayseri Sancağı’nın Everek Cami-i cedit Mahallesi’nden Hacı Halitzade Derviş Ağa, 60 Kayseri Sancağı’nın Everek-Fense Mahallesi’nden Hacı Mehmetzade Mehmet bin Arif, 50 Kayseri Sancağı’nın Everek-Fense Mahallesi’nden Hasan Paşa oğlu Ali Ağa, 1 Kayseri Sancağı’nın Everek Şıncırak Karyesi’nden Çuhadar oğlu İsmail Ağa, 10 Kayseri Sancağı’nın Develi Kazası’nın Şıncırak Karyesi’nden Celil oğlu Ahmet Efendi, 50 Adana Vilâyeti’nin Kozan Sancağı’nın Köseler Karyesi’nden Kırıs oğlu Osman Efendi, 130 Kayseri Sancağı’nın Develi Pusatlı Karyesi’nden Battal oğlu Durmuş Ali Ağa, 10 Kayseri Sancağı’nın Develi Şıncırak Karyesi’nden Abdurrahman oğlu Mehmet Ağa, 40 Kayseri Sancağı’nın Develi Şıncırak Karyesi’nden Abdurrahman oğlu Seyyid Ağa, 20 Kayseri Sancağı’nın Develi Şıncırak Karyesi’nden İbiş oğlu Abidin Efendi, 30 Kayseri Sancağı’nın Develi Everek-Fense Mahallesi’nden Mehmet Kâhya hafidi Şükrü Efendi, 50 Kozan Sancağı’nın Köseler Karyesi’nden Kırıs oğlu Mehmet Efendi, 100 Kayseri Sancağı’nın Develi Everek Cami-i Kebir Mahallesi’nden Gedik Ali oğlu Hasan Ağa, 60 Kayseri Sancağı’nın Develi Everek-Fense Mahallesi’nden Katırcıoğlu Ali Ağa, 40 Kayseri Sancağı’nın Develi Everek-Fense Mahallesi’nden Tutum oğlu Halil Ağa, 70 Kayseri Sancağı’nın Develi Everek-Fense Mahallesi’nden Tutum oğlu Recep Efendi, 100 Kayseri Sancağı’nın Develi Everek’ten Mısırlızade Ömer Cemaleddin Efendi. Bugün nasıl Avrupa'daki gurbetçilerin buradaki yatırımları Anadolu ekonomisinde önemli bir yer tutuyorsa o yıllarda da Arjantin'e gitmek özellikle Develi ekonomisi için çok hayati bir yer tutuyordu Bazı önemli yatırımlar da bu gurbetçilerin bağışlarının da katkısı vardır DÜNYANIN ÖBÜR UCUNDAN ANADOLU’YA UZATILAN YARDIM ELİ Arjantin’de yaşayan ve Osmanlı topraklarından buraya göç eden Müslümanlar Anadolu’da cereyan eden Millî Mücadele’ye karşı kayıtsız kalmamışlar, Buenos Aires’te tesis edilen Hilâl-i Ahmer (Kızılay) Anadolu Cemiyeti marifetiyle topladıkları parayı Türkiye’ye ulaştırmışlardır. Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin 23 Nisan 1920-23 ve Eylül 1921 tarihli faaliyet raporuna göre Buenos Aires’de kurulan cemiyetin reisi İspanya konsolosu Yuvakim Ditoralde’dir. (Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Ankara Heyet-i Murahhasası Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Teşekkülünden Sakarya Zaferi’ne Kadar İcraat Raporu 23 Nisan 1336-23 Eylül 1337, Millî Mücadele’de Hilâl-i Ahmer, Haz. İsmail Hacıfettahoğlu, Ankara 2007, s. 36) Cemiyet reisinin İspanya konsolosu olması ise dönem şartlarıyla ilgilidir. Bu dönemde Türkiye’nin Arjantin’le olan ilişkileri İspanya konsolosluğu tarafından yürütülmektedir. Bu durumun yardım toplamada ve bunu Anadolu’ya ulaştırmada karşılaşılacak diplomatik zorlukları aşmada kolaylık sağlayacağı aşikârdır. Arjantin’deki Müslüman Osmanlı vatandaşlarının Yunanlılara karşı yapılan Sakarya Savaşı devam ederken kendi aralarında topladıkları yardım parası, kazanılan zaferden sonra Anadolu’ya ulaşmıştır. Onların bu davranışı dönemin gazeteleri tarafından haber yapılmış ve yardım yapanların listesi İleri Gazetesi’nde 13 Teşrinievvel 1337 (13 Ekim 1921) tarihinde yayınlanmıştır. Gazete haberinde toplanan yardımın 5.022.50 Peso olduğu belirtilmekle beraber listeye baktığımızda 2241 Peso olduğunu görüyoruz. Toplanan yardımın 5000 Peso tutarında olduğu Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin yukarıda sözünü ettiğimiz faaliyet raporunda da belirtilmektedir. Bu durum neşredilen listenin bir bölümünün kaybedilmesiyle yahut bilmediğimiz bir nedenle neşredilememesiyle açıklanabilir. Ancak ne olursa olsun mevcut liste o dönemde Arjantin’de bulunan vatandaşlarımız hakkında bize bazı bilgiler sunması açısından önemlidir. Belki de listede adı olanların akrabaları günümüzde hem Arjantin’de hem de Türkiye’de varlıklarını devam ettiriyordur. Bu nedenle akrabalarını araştırmak amacıyla adı geçen yerlerden Arjantin’e gitmek isteyenler ve gidenler çıkabilir. Hatta uzun yıllardan sonra birbirlerinden ayrı kalan fertlerin buluşması mümkün olabilir. Bunlar hep ihtimal dâhilindedir. Listeye baktığımızda Arjantin’de yaşayan Osmanlıların çoğunlukla hangi bölgelerden göç ettiği hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Buna göre göç edenlerin büyük kısmı orta ve Doğu Anadolu’dan Arjantin’e gelmişlerdir. Listede yer alan 51 kişiden 20’si Kayseri-Develi’ye, 12’si ise Elazığ iline mensuptur. Rumeli vilâyetlerinden ise 2 kişi vardır. Büyük ekseriyeti Kayseri Develi den teşkil etmesi, bu bölge insanının günümüzde de maruf olan ticaret kabiliyetiyle ilgili olsa gerektir. Nezir Ötegen 15.01.2021-Develi